ISO/TC 38/WG 33: Мал амьтны тавлаг байдал, ноолуур бэлтгэх, боловсруулах, шошголох, мөшгөх тогтолцоонд тавих шаардлага (Requirements for Animal Welfare, Raw Cashmere Production, Processing, Traceability and Labelling)

Бүгд Найрамдах Хятад Ард Улсын санаачилгаар ноолуур бэлтгэх явцад мал амьтны тавлаг байдлыг хангах стандартыг олон улсын стандартын байгууллагын (ISO) техникийн хороогоор хэлэлцүүлэх ажлыг 2020 онд эхлүүлсэн байдаг.  

Энэхүү стандартын анхны төсөлд Монгол Улсын нүүдлийн мал аж ахуйн онцлог, тэр дундаа ямааны тавлаг байдлыг хангах нөхцөл, мал маллагааны онцлог байдлыг огт тусгаагүй орхигдуулж зөвхөн байран мал маллагааны онцлогийг тусгаж боловсруулсан байв. Иймээс Итали улсын Милан хотноо болсон ISO/TC 38/WG 33-техникийн хорооны анхдугаар хуралдаанд Монгол Улсын Хүнс, Хөдөө Аж Ахуй, Хөнгөн Үйлдвэрийн Яам (ХХААХҮЯ), Стандарт, хэмжил зүйн газар (СХЗГ), Монголын бэлчээр судлалын “Ногоон-Алт” төв, Монголын ноос, ноолуурын холбооны төлөөлөл оролцсон (Д.Хүрэлбаатар, Р.Бадмаанямбуу, Ч.Пүрэвдулам, Д.Бурмаа нар).

Энэхүү хуралдаанаар хэлэлцүүлэгдсэн стандартын анхны төслийн хувилбарт Монгол орны нүүдлийн МАА-н онцлог тэр дундаа ямаан сүргийн тавлаг байдлын асуудлыг тусган оруулах саналыг хөндөж тавьсан. Тухайн техникийн хорооны хуралдааны үеэр стандартын төсөлтэй холбоотой саналын зөрүүтэй асуудлууд их гарч байсан. Иймд тухайн техникийн хорооны хуралдааныг даргалагчид Монголын улсын төлөөллөөс   дараагийн техникийн хорооны хуралдааныг Монгол улсад зохион байгуулах хүсэлтийг албан ёсоор хүргүүлэн дэмжүүлсэн билээ.  

Монгол улсад зохион байгуулах техникийн хорооны хурлын бэлтгэл ажлыг хангуулах зорилгоор ХХААХҮЯ-ны сайдын тушаалаар ажлын хэсгийг байгуулж, төлөвлөгөөг батлуулан ажилласан. Энэхүү төлөвлөгөөт ажлын хүрээнд Монгол улсын ямааны аж ахуйн суурь судалгааг мэргэжлийн байгууллагаар гүйцэтгүүлж, тайланг салбарын эрдэмтдээр хэлэлцүүлэн олон улсын стандартын төсөлд оруулахаар бэлтгэсэн. Мөн олон улсын техникийн хорооны гишүүдийг (7 улсын 15 гишүүн) нүүдлийн мал аж ахуйн өв соёлтой танилцуулах, малчдын ахуй амьдралын талаарх ойлголтыг төрүүлэх, ямааны мал маллагааны онцлог шинж чанарыг таниулах зорилгоор тусгай хөтөлбөрийн дагуу Хөвсгөл аймагт 4 хоногийн үйл ажиллагааг зохион байгуулсан.  Энэхүү ажлыг Хөвсгөл аймгийн ЗДТГ, Хөвсгөл аймгийн ХХААГ, Хөвсгөл аймгийн Бэлчээр ашиглагчдын холбооны тэргүүн Г.Энхболд болон Хөвсгөл аймгийн Алаг-Эрдэнэ сумын ЗДТГ, малчид идэвх санаачилгатай оролцож үйл ажиллагааг амжилттай зохион байгуулсан. Дээрх арга хэмжээний үр дүнд олон улсын техникийн хорооны төлөөгчид Монгол улсын нүүдлийн мал аж ахуйн талаар бүрэн гүйцэт ойлголттой болж цаашдын шийдвэр гаргахад ихээхэн эерэг нөлөөллийг үзүүлж чадсан.

Улаанбаатар хотод 2024 оны 7 сарын 15-16-ны өдрүүдэд зохион байгуулагдсан олон улсын стандартын техникийн хорооны хуралдаанаар Монгол улс нүүдлийн мал аж ахуйн ямааны тавлаг байдлын онцлогийг тусгасан  стандартын бие даасан бүлгийг боловсруулж оруулах нь зүйтэй гэсэн шийдвэр гаргасан.

Монгол улсад зохион байгуулагдсан олон улсын стандартын техникийн хорооны хуралдаанаас өгсөн чиглэлийн дагуу Монгол улсын нүүдлийн мал аж ахуйн нөхцөлд тохируулан ноолуур бэлтгэхэд ямааны тавлаг байдлыг хангах шалгуур үзүүлэлтүүдийг боловсруулах ажлыг салбарын эрдэмтдийн баг 5 сарын хугацаанд боловсруулсан (Др. Б.Эрдэнэбаатар, Др. Ө.Эрдэнэбилэг Др. Ц.Энх-Амгалан, Др.Мандах, Др.Нарантуяа, Др.Бадмаанямбуу,  М.Дондогдорж, Г.Наранчулуун, Др.Д.Хүрэлбаатар, Др.Д.Бурмаа, Ч.Пүрэвдулам, Р.Ариунбат). Олон улсын техникийн хорооны ээлжит хуралдаанд Монгол улсын зүгээс нүүдлийн мал аж ахуйн ямааны тавлаг байдлыг хангах шалгуур үзүүлэлтүүдийг нэгтгэсэн эхний хувилбарыг танилцуулсан.

Бүгд Найрамдах Хятад  Ард Улсын Жиашин хотын Пуяун мужид (Puyaun Town, Tongxiang, Jiaxing- China) 2025 оны 11 сарын 6 болон 7-ны өдрүүдэд зохион байгуулагдсан ISO/TC 38/WG 33 техникийн хорооны нэгдсэн хуралдаанаар  ISO/TC 38/WG 33: Мал амьтны тавлаг байдал, ноолуур бэлтгэх, боловсруулах, шошголох, мөшгөх тогтолцоонд тавих шаардлага (Requirements for Animal Welfare, Raw Cashmere Production, Processing, Traceability and Labelling) стандартыг техникийн хорооны 36 орны 46 гишүүн дэмжсэнээр стандарт албан ёсоор батлагдаж олон улсын хэмжээнд мөрдөн ажиллахаар боллоо.

Энэхүү стандартыг олон улсын стандартын байгууллагаар батлуулснаар Монгол улсын ямааны ноолуурын үнэлэмж нэмэгдэж, ноолуурыг өртөг шингээн олон улсын зах зээлд арилжаалах боломжийг бүрдүүлж өгсөнөөрөө онцлог юм.

Монголын бэлчээр судлалын Ногоон-Алт төвийн хувьд энэхүү багийн нэг хэсэг болж түүчээлэн ажилласандаа баяртай байна.

Хамтран ажилласан байгууллагууд

1. Хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн яам
2. Стандарт, хэмжил зүйн газар
3. Хөдөө аж ахуйн бирж
4. Монголын бэлчээр судлалын “Ногоон-Алт” төв
5. Монголын бэлчээр ашиглагчдын нэгдсэн холбоо
6. Монголын ноос, ноолуурын холбоо
7. ШУТИС-ийн Үйлдвэрлэлийн технологийн сургууль
8. Мал аж ахуйн эрдэм шинжилгээний хүрээлэн
9. Хөвсгөл аймгийн ЗДТГ (аймгийн ИТХ)
10. Хөвсгөл аймгийн ХХААГ, Мал эмнэлэг үржлийн газар
11. Хөвсгөл аймгийн Бэлчээр ашиглагчдын холбоо
12. “Эрхэл хурд” хоршоо, “Жинст мөрөн” ХХК, “Лидер кашмер” ХХК
13. Алаг-Эрдэнэ сумын ЗДТГ, Яргис багийн малчид

Хамтран ажилласан эрдэмтэд ба мэргэжилтнүүд

1. ХХААХҮЯ, Хөнгөн үйлдвэрийн бодлогын хэрэгжилтийг зохицуулах газрын дарга M.Дондогдорж,
2. ХХААХҮЯ, Мал аж ахуйн бодлогын хэрэгжилтийг зохицуулах газрын  дарга Хөдөө аж ахуйн шинжлэх ухааны ДОКТОР (Ph.D), Ц.Мөнхнасан
3. ХХААХҮЯ, Салбарын эдийн засгийн үр ашиг, төлөвлөлт, мал эмнэлгийн бодлогын зохицуулалт хариуцсан ахлах шинжээч, Хөдөө аж ахуйн шинжлэх ухааны ДОКТОР (Ph.D), Д.Хүрэлбаатар
4. ХХААХҮЯ, Ноос, ноолууран бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэл хариуцсан шинжээч Б.Эрхэмбаяр
5. ХАА-н биржийн менежер Р.Ариунбат
6. Ерөнхийлөгчийн тамгын газрын зөвлөх Г.Наранчулуун
7. СХЗГ-ын Стандартчилал, тохирлын үнэлгээний бодлогын газрын ахлах мэргэжилтэн Ч.Пүрэвдулам
8. ШУТИС-ийн Хөгжлийн бодлого, дижитал шилжилт эрхэлсэн проректор, дэд профессор Техникийн ухааны ДОКТОР (Ph.D), Buuvee cashmere үүсгэн байгуулагч Р. Бадмаанямбуу
9. Мал аж ахуйн эрдэм шинжилгээний хүрээлэнгийн Ноолуур судлалын лабораторийн эрхлэгч, Хөдөө аж ахуйн шинжлэх ухааны ДОКТОР (Ph.D),  Б.Нарантуяа
10. Азийн хөгжлийн банк, Уур амьсгалын ахлах мэргэжилтэн, Хөдөө аж ахуйн шинжлэх ухааны ДОКТОР (Ph.D), Ц.Энх-Амгалан
11. Монгол улсын зөвлөх мал зүйч, Хөдөө аж ахуйн шинжлэх ухааны ДОКТОР (Ph.D), Б.Мандах
12. Монгол улсын зөвлөх мал зүйч, Хөдөө аж ахуйн шинжлэх ухааны доктор, профессор, Монголын бэлчээр судлалын Ногоон-Алт төвийн зөвлөх, Хөдөө аж ахуйн шинжлэх ухааны ДОКТОР (Ph.D), Б.Эрдэнэбаатар
13. Монголын бэлчээр судлалын Ногоон-Алт төвийн зөвлөх, Мал Эмнэлгийн  шинжлэх ухааны ДОКТОР (Ph.D), Ө.Эрдэнэбилэг
14. Монголын бэлчээр судлалын Ногоон-Алт төвийн гүйцэтгэх захирал, Бэлчээр ба нүүдлийн мал аж ахуйн эрлэгчдийн олон улсын жилийн нарийн бичгийн дарга, хөдөө аж ахуйн шинжлэх ухааны ДОКТОР (Ph.D), Д.Бурмаа нар
15. Монголын ноос ноолуурын холбооны гүйцэтгэх захирал Д. Алтанцэцэг
16. Дэлхийн банкны Цахим хоршоо төслийн мэргэжилтэн, Техникийн ухааны ДОКТОР (Ph.D),  В.Болормаа
17. Хөвсгөл аймгийн Бэлчээр ашиглагчдын холбооны гүйцэтгэх захирал Г.Энхболд

https://mp.weixin.qq.com/s/Ps8rhgRAiKVJPAjaQC-PYQ